Trong bối cảnh toàn cầu hóa và sự phát triển nhanh chóng của khoa học công nghệ, nông nghiệp truyền thống ngày càng gặp nhiều khó khăn khi đối mặt với những thách thức về môi trường, biến đổi khí hậu, và nhu cầu lương thực ngày càng tăng. Trước tình hình đó, nông nghiệp công nghệ cao (NNCNC) đã trở thành xu hướng tất yếu để giải quyết những thách thức này, đồng thời mở ra nhiều cơ hội phát triển cho nông nghiệp Việt Nam.

Thách thức và tiềm năng của ngành nông nghiệp công nghệ cao agritech ở Việt  Nam | Viện Khoa học Nông nghiệp Việt Nam

Nông Nghiệp Công Nghệ Cao Là Gì?

Nông nghiệp công nghệ cao (NNCNC) là một mô hình sản xuất nông nghiệp hiện đại, ứng dụng những tiến bộ về khoa học và công nghệ để tối ưu hóa quá trình sản xuất, nâng cao năng suất, chất lượng sản phẩm và giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường. Các công nghệ chính trong NNCNC bao gồm: công nghệ sinh học, công nghệ thông tin, tự động hóa, và trí tuệ nhân tạo (AI).

Khái Niệm Nông Nghiệp Công Nghệ Cao

Thuật ngữ nông nghiệp công nghệ cao lần đầu tiên xuất hiện vào năm 1999 tại Ấn Độ, và được hiểu là nền nông nghiệp sử dụng các kỹ thuật tiên tiến, không phụ thuộc vào điều kiện môi trường, có khả năng tối ưu hóa năng suất và chất lượng nông sản. Ở Việt Nam, khái niệm này đã được chính thức hóa trong Quyết định số 176/QĐ-TTg ngày 29/1/2010, trong đó nông nghiệp công nghệ cao được xác định là mô hình nông nghiệp ứng dụng khoa học kỹ thuật hiện đại, tạo ra sản phẩm nông nghiệp có giá trị kinh tế cao và thân thiện với môi trường.

Thực Trạng Nông Nghiệp Công Nghệ Cao Ở Việt Nam

Cuộc đua” nông nghiệp công nghệ cao: Tiếp thêm sức cho doanh nghiệp - Nhịp  sống kinh tế Việt Nam & Thế giới

Những Thành Tựu Đạt Được

Trong những năm gần đây, Việt Nam đã đạt được nhiều thành tựu đáng kể trong lĩnh vực nông nghiệp công nghệ cao. Kể từ khi Đề án phát triển nông nghiệp công nghệ cao đến năm 2020 được ban hành, nền nông nghiệp nước ta đã có bước chuyển mình mạnh mẽ. Nhiều mô hình sản xuất nông nghiệp công nghệ cao đã được triển khai và mở rộng, từ các hộ gia đình đến doanh nghiệp lớn, góp phần tăng giá trị sản xuất và nâng cao khả năng cạnh tranh của nông sản Việt trên thị trường quốc tế.

  1. Khu Nông Nghiệp Công Nghệ Cao: Đến năm 2022, Việt Nam đã có 34 khu nông nghiệp công nghệ cao tại 19 tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương, với 6 khu quy mô lớn trên 400 ha. Những khu vực này đã trở thành động lực thúc đẩy sự phát triển của nền nông nghiệp hiện đại, góp phần tạo ra nguồn cung nông sản chất lượng cao, đáp ứng nhu cầu thị trường trong nước và xuất khẩu.
  2. Doanh Nghiệp Ứng Dụng Công Nghệ Cao: Theo báo cáo từ Tổng cục Thống kê, tính đến cuối năm 2019, cả nước có 7.471 doanh nghiệp nông nghiệp, trong đó nhiều doanh nghiệp đã ứng dụng công nghệ cao vào sản xuất. Điều này cho thấy sự chuyển dịch rõ rệt của doanh nghiệp nông nghiệp Việt Nam, từ sản xuất truyền thống sang ứng dụng công nghệ để nâng cao hiệu quả.
  3. Vùng Nông Nghiệp Công Nghệ Cao: Đến nay, cả nước đã có 12 vùng nông nghiệp công nghệ cao do các địa phương công nhận, và 51 vùng do Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn công nhận. Các khu vực này đều ứng dụng công nghệ hiện đại để tăng năng suất và giảm tổn thất trong quá trình sản xuất.

Những Khó Khăn Hiện Tại

Mặc dù đạt được nhiều kết quả khả quan, nhưng nông nghiệp công nghệ cao tại Việt Nam vẫn gặp phải nhiều khó khăn, đặc biệt là về nguồn vốn, nhân lực, đất đai và thị trường tiêu thụ.

  1. Khó Khăn Về Nguồn Vốn: Để phát triển nông nghiệp công nghệ cao, cần một nguồn vốn đầu tư lớn cho việc xây dựng hạ tầng, mua sắm máy móc, giống cây trồng, và đào tạo nhân lực. Tuy nhiên, hiện nay, nguồn vốn đầu tư vào nông nghiệp còn hạn chế, chỉ đáp ứng được 55%-60% nhu cầu thực tế. Đặc biệt, số lượng doanh nghiệp đầu tư vào nông nghiệp công nghệ cao vẫn rất ít, khiến cho quá trình phát triển gặp nhiều trở ngại.
  2. Thiếu Nhân Lực Chất Lượng Cao: Nhân lực nông nghiệp tại Việt Nam chủ yếu là lao động chưa qua đào tạo, khiến cho việc tiếp cận và ứng dụng các công nghệ mới trở nên khó khăn. Theo số liệu thống kê, hơn 89% lao động trong ngành nông nghiệp chưa qua đào tạo, điều này ảnh hưởng lớn đến khả năng áp dụng công nghệ cao trong sản xuất.
  3. Vấn Đề Đất Đai: Việc tích tụ và tập trung ruộng đất vẫn diễn ra chậm, dẫn đến tình trạng manh mún trong sản xuất nông nghiệp. Điều này gây khó khăn cho việc triển khai các mô hình nông nghiệp công nghệ cao quy mô lớn, yêu cầu diện tích đất rộng và hạ tầng đồng bộ.
  4. Thị Trường Tiêu Thụ Hạn Chế: Mặc dù sản phẩm nông nghiệp công nghệ cao có chất lượng vượt trội, nhưng thị trường tiêu thụ vẫn chưa ổn định và khả năng cạnh tranh còn thấp. Phần lớn nông sản Việt Nam xuất khẩu dưới dạng thô, giá trị gia tăng thấp, và chưa có thương hiệu trên thị trường quốc tế.

Triển Vọng Phát Triển Nông Nghiệp Công Nghệ Cao Tại Việt Nam

Mặc dù gặp phải nhiều khó khăn, nông nghiệp công nghệ cao vẫn có triển vọng lớn tại Việt Nam, đặc biệt trong bối cảnh hội nhập quốc tế và nhu cầu tiêu thụ sản phẩm nông nghiệp sạch, chất lượng cao ngày càng tăng.

  1. Tăng Cường Đầu Tư: Chính phủ Việt Nam đã và đang có nhiều chính sách hỗ trợ cho lĩnh vực nông nghiệp công nghệ cao, từ việc tạo điều kiện cho doanh nghiệp tiếp cận nguồn vốn vay ưu đãi, đến hỗ trợ chi phí hạ tầng và khuyến khích các dự án ứng dụng công nghệ trong nông nghiệp. Điều này giúp giảm bớt gánh nặng tài chính cho các doanh nghiệp và hộ nông dân, thúc đẩy sự phát triển của nông nghiệp công nghệ cao.
  2. Phát Triển Thị Trường Tiêu Thụ: Thị trường tiêu thụ nông sản công nghệ cao sẽ mở rộng nhờ vào các hiệp định thương mại tự do giữa Việt Nam và các đối tác quốc tế. Điều này giúp nông sản Việt Nam tiếp cận với các thị trường khó tính như EU, Nhật Bản, Hoa Kỳ, nơi có nhu cầu cao về sản phẩm nông nghiệp sạch và chất lượng cao.
  3. Đào Tạo Nhân Lực Chất Lượng Cao: Cùng với sự hỗ trợ của chính phủ, nhiều doanh nghiệp, trường đại học, và viện nghiên cứu đã tham gia vào quá trình đào tạo nhân lực cho nông nghiệp công nghệ cao. Các chương trình đào tạo này giúp nâng cao trình độ cho lao động nông nghiệp, đảm bảo nguồn nhân lực chất lượng cao phục vụ cho sự phát triển bền vững của ngành.

Giải Pháp Phát Triển Nông Nghiệp Công Nghệ Cao

Để nông nghiệp công nghệ cao phát triển bền vững, cần thực hiện đồng bộ các giải pháp sau:

  1. Hỗ Trợ Về Vốn: Chính phủ cần tiếp tục ban hành các chính sách hỗ trợ về tài chính, đặc biệt là tạo điều kiện cho doanh nghiệp và nông dân tiếp cận nguồn vốn vay ưu đãi. Ngoài ra, cần khuyến khích đầu tư từ các doanh nghiệp nước ngoài để phát triển lĩnh vực này.
  2. Phát Triển Hạ Tầng Nông Nghiệp: Đầu tư xây dựng hệ thống hạ tầng nông nghiệp đồng bộ, bao gồm đường sá, hệ thống tưới tiêu, và công nghệ bảo quản sau thu hoạch. Hạ tầng tốt sẽ giúp nâng cao hiệu quả sản xuất và giảm thiểu tổn thất trong quá trình vận chuyển và bảo quản nông sản.
  3. Đẩy Mạnh Nghiên Cứu Khoa Học: Tăng cường đầu tư cho nghiên cứu và phát triển các công nghệ mới trong nông nghiệp. Các viện nghiên cứu và trường đại học cần hợp tác với doanh nghiệp để chuyển giao công nghệ, giúp nông dân dễ dàng tiếp cận và áp dụng vào thực tiễn sản xuất.
  4. Xây Dựng Thương Hiệu Nông Sản: Khuyến khích các doanh nghiệp và hợp tác xã xây dựng thương hiệu cho nông sản công nghệ cao, từ đó nâng cao giá trị gia tăng và tạo dựng niềm tin cho người tiêu dùng trong nước và quốc tế.

Nông nghiệp công nghệ cao là xu hướng tất yếu trong bối cảnh hiện nay, khi nhu cầu về lương thực và sản phẩm nông nghiệp chất lượng cao ngày càng tăng. Việt Nam, với tiềm năng và lợi thế về nông nghiệp, cần tiếp tục đẩy mạnh đầu tư, đào tạo nhân lực và cải thiện hạ tầng để phát triển lĩnh vực này. Nông nghiệp công nghệ cao không chỉ giúp nâng cao năng suất và chất lượng nông sản mà còn tạo ra một nền nông nghiệp bền vững, góp phần đảm bảo an ninh lương thực và nâng cao đời sống cho nông dân.