Xuất khẩu nông sản luôn là mũi nhọn trong nền kinh tế Việt Nam. Năm 2024, thị trường nông sản Việt Nam chứng kiến nhiều dấu mốc ấn tượng khi hàng loạt sản phẩm ghi nhận mức tăng trưởng cao cả về giá trị và sản lượng. Với sự nỗ lực từ các cấp ngành, doanh nghiệp và địa phương, mục tiêu xuất khẩu nông lâm thủy sản đạt kỷ lục 60 – 62 tỷ USD trong năm nay hoàn toàn khả thi.
1. Kết Quả Ấn Tượng Trong Xuất Khẩu Nông Sản Việt Nam
Tháng 11 năm 2024, kim ngạch xuất khẩu nông lâm thủy sản ước đạt 5,3 tỷ USD. Tính chung 11 tháng, tổng kim ngạch xuất khẩu gần 57 tỷ USD, tăng 19% so với cùng kỳ năm ngoái. Các nhóm hàng chủ lực như nông sản, thủy sản và lâm sản đều đạt mức tăng trưởng ấn tượng:
- Nông sản: Gần 30 tỷ USD, tăng 23%.
- Thủy sản: Hơn 9 tỷ USD, tăng gần 12%.
- Lâm sản: Gần 16 tỷ USD, tăng gần 20%.
Đặc biệt, có 7 mặt hàng đạt thặng dư trên 1 tỷ USD, bao gồm: gỗ và sản phẩm gỗ, rau quả, cà phê, gạo, tôm, cá tra và hạt tiêu.
2. Những Mặt Hàng “Bùng Nổ” Về Giá Trị Xuất Khẩu
a. Sầu Riêng – Mặt Hàng Chiến Lược Của Ngành Rau Quả
Sầu riêng trở thành mặt hàng chiến lược của ngành rau quả với kim ngạch xuất khẩu chiếm tới 50% tổng giá trị xuất khẩu rau quả. Mặc dù chính vụ đã kết thúc, nhưng sầu riêng trái vụ vẫn tiếp tục phục vụ xuất khẩu.
Dự báo cả năm 2024, kim ngạch xuất khẩu sầu riêng có thể đạt mốc 3,5 tỷ USD. Trung Quốc là thị trường lớn nhất, chiếm hơn 90% lượng sầu riêng xuất khẩu từ Việt Nam.
Ông Đặng Phúc Nguyên, Tổng Thư ký Hiệp hội Rau quả Việt Nam, cho rằng những mặt hàng như sầu riêng đông lạnh, dừa và bưởi có tiềm năng lớn trong tương lai, đặc biệt là ở các thị trường mới như Trung Quốc và châu Âu.
b. Cà Phê – Lập Đỉnh Về Kim Ngạch Và Giá Bán
Cà phê Việt Nam không chỉ tăng trưởng về sản lượng mà còn lập đỉnh về giá bán. Năm 2024, Tập đoàn Phúc Sinh ghi nhận doanh thu tăng trưởng 40% nhờ giá cà phê tăng cao. Các thị trường châu Âu chiếm 65% tổng lượng xuất khẩu cà phê, bên cạnh đó, nhiều thị trường mới như Indonesia và Trung Đông cũng đang tăng cường nhập khẩu cà phê Việt Nam.
Dự báo năm 2024, xuất khẩu cà phê có thể đạt mốc 6 tỷ USD. Đặc biệt, đạo luật EUDR của EU cấm nhập khẩu nông sản liên quan đến phá rừng đã thúc đẩy ngành cà phê phát triển bền vững và minh bạch nguồn gốc sản phẩm.
c. Gạo, Tôm Và Hạt Điều – Những Mặt Hàng Tăng Trưởng Ấn Tượng
Ngoài sầu riêng và cà phê, các mặt hàng như gạo, tôm và hạt điều cũng ghi nhận mức tăng trưởng cao chưa từng có. Những nỗ lực về logistics và phát triển chuỗi cung ứng đã giúp nâng cao giá trị của các sản phẩm này trên thị trường quốc tế.
3. Nỗ Lực Mở Rộng Thị Trường Xuất Khẩu
Năm 2024, Việt Nam không ngừng mở rộng thị trường xuất khẩu với nhiều mặt hàng mới như sầu riêng đông lạnh, dừa tươi và cá sấu nuôi. Việc ký kết các Nghị định thư mới đã tạo điều kiện thuận lợi cho xuất khẩu chính ngạch sang Trung Quốc.
a. Dừa – Kỳ Vọng Thành Ngành Hàng Tỷ USD
Các tỉnh như Trà Vinh và Bến Tre đang nỗ lực phát triển cây dừa thành ngành hàng chủ lực xuất khẩu. Trà Vinh, với diện tích trồng dừa lớn thứ hai cả nước, đang nghiên cứu giống dừa mới và hướng đến sản xuất hữu cơ. Dừa sáp, một sản phẩm có giá trị cao, cũng đang được đẩy mạnh phát triển để đáp ứng nhu cầu xuất khẩu.
b. Chính Sách Hỗ Trợ Và Phát Triển Bền Vững
Chính phủ và các bộ, ngành đang tích cực hỗ trợ doanh nghiệp xuất khẩu thông qua việc cải thiện logistics và áp dụng công nghệ tại cửa khẩu. Những giải pháp này không chỉ giúp giảm chi phí mà còn tăng cường khả năng cạnh tranh của nông sản Việt Nam trên thị trường quốc tế.
4. Cơ Hội Và Thách Thức Đối Với Nông Sản Việt Nam
a. Cơ Hội
- Mở rộng thị trường: Với các hiệp định thương mại tự do và chính sách mở cửa, nông sản Việt Nam có cơ hội tiếp cận nhiều thị trường lớn như EU, Trung Quốc và Trung Đông.
- Phát triển bền vững: Việc tuân thủ các tiêu chuẩn quốc tế về nguồn gốc và môi trường giúp nâng cao giá trị và uy tín của nông sản Việt Nam.
b. Thách Thức
- Cạnh tranh quốc tế: Nông sản Việt Nam phải cạnh tranh với nhiều quốc gia khác, đặc biệt là về chất lượng và giá cả.
- Đáp ứng tiêu chuẩn khắt khe: Các thị trường lớn như EU yêu cầu cao về tiêu chuẩn an toàn thực phẩm và truy xuất nguồn gốc, đòi hỏi doanh nghiệp Việt phải nỗ lực cải thiện quy trình sản xuất.
5. Kết Luận
Với những thành tựu xuất khẩu nổi bật trong năm 2024, nông sản Việt Nam đang khẳng định vị thế trên thị trường quốc tế. Tuy nhiên, để đạt được mục tiêu 60 – 62 tỷ USD trong năm nay, các doanh nghiệp và địa phương cần tiếp tục nỗ lực, nâng cao chất lượng sản phẩm và phát triển bền vững. Việc mở rộng thị trường và tuân thủ các tiêu chuẩn quốc tế sẽ là chìa khóa giúp nông sản Việt ngày càng vươn xa.