Kỷ tử, còn được gọi là goji berry, là một loại quả nhỏ nhưng có nhiều lợi ích sức khỏe tuyệt vời. Trong y học cổ truyền Đông Y, kỷ tử được biết đến với vị ngọt, hơi chua, và tính bình, có tác dụng bổ huyết, bổ gan thận, an thần, và sáng mắt. Hạt kỷ tử có hai loại chính là hắc kỷ tử và câu kỷ tử, mỗi loại đều có những tác dụng riêng biệt và được sử dụng rộng rãi trong các bài thuốc đông y. Hãy cùng tìm hiểu chi tiết về đặc điểm và tác dụng của từng loại kỷ tử.

hat tu ky

Đặc Điểm Hạt Kỷ Tử

1. Hắc Kỷ Tử

Hắc kỷ tử là một loại quả quý hiếm, thường mọc hoang tại vùng phía đông của cao nguyên Tây Tạng. Quả hắc kỷ tử có dạng hình tròn, mọng nước, khi chín có màu đen và đường kính khoảng 0,5cm. Sau khi phơi sấy, quả khô có vỏ nhăn nheo và bên trong chứa nhiều hạt hình giống quả thận. Hắc kỷ tử có tên khoa học là Lycium ruthencium, thuộc họ cà Solanaceae.

2. Câu Kỷ Tử

Câu kỷ tử, còn gọi đơn giản là kỷ tử, có tên khoa học là Lycium barbarum L. Cây thuốc này mọc chủ yếu tại các tỉnh như Quảng Đông, Quảng Tây, và Vân Nam của Trung Quốc. Quả câu kỷ tử mọng nước, có hình trứng, khi chín có màu đỏ sẫm hoặc vàng đỏ. Quả khô có hình bầu dục dài khoảng 0,5-1cm, vỏ màu tím đỏ hoặc đỏ tươi, bề ngoài nhăn nheo và bên trong chứa nhiều hạt hình giống quả thận màu vàng.

Tác Dụng Của Hạt Kỷ Tử

1. Tác Dụng Hắc Kỷ Tử

Hắc kỷ tử chứa hàm lượng cao OPCs (Oligomeric Proanthocyanidins), một loại bioflavonoid có khả năng chống oxy hóa mạnh gấp 20 lần so với vitamin C và cao gấp 50 lần so với vitamin E. Ngoài ra, trong thành phần của hắc kỷ tử còn chứa khoảng 40% protein, 18 axit amin khác nhau, nhiều loại khoáng chất như kẽm, sắt, phốt pho và vitamin B2, cùng các chất như beta-caroten, lutein, và lycopen.

Các tác dụng chính của hắc kỷ tử bao gồm:

  1. Tăng cường hệ thống miễn dịch và hạn chế sự hình thành ung thư: Chất OPCs trong hắc kỷ tử giúp giảm và sửa chữa các tế bào bị hư hại, tăng cường hệ miễn dịch, bảo vệ cơ thể khỏi các tác nhân gây bệnh và ngăn ngừa sự hình thành tế bào ung thư.
  2. Tốt cho mắt: Carotenoid và OPCs trong hắc kỷ tử cải thiện thị giác, giảm tình trạng xuất huyết mao mạch, đặc biệt tốt cho những người thường xuyên phải sử dụng mắt nhiều như lái xe ban đêm hay làm việc với máy tính. Lutein và zeaxanthin giúp bảo vệ võng mạc và giảm nguy cơ thoái hóa điểm vàng.
  3. Hạn chế hình thành mảng xơ vữa: OPCs chống lại quá trình oxy hóa cholesterol LDL, giảm nguy cơ bệnh tim mạch và đột quỵ, đồng thời tăng cường lưu thông máu.
  4. Làm đẹp da: OPCs kiềm chế sự lão hóa của các gốc tự do, giúp tái tạo tế bào và làm cho da mịn màng, mờ sẹo. Nước sắc hắc kỷ tử còn có thể dùng để giảm thâm, sáng da và giảm viêm do mụn.
  5. Tốt cho hệ thần kinh: Các chất chống oxy hóa trong hắc kỷ tử bảo vệ tế bào thần kinh, chống oxy hóa các dây thần kinh sọ não, và bảo vệ tế bào não khỏi các yếu tố độc hại.

Trong đông y, hắc kỷ tử có vị ngọt, tính bình, quy kinh can và thận, có tác dụng bổ can thận, ích khí, bổ huyết, làm sáng mắt. Hắc kỷ tử được sử dụng từ lâu đời để trị chứng huyết hư, can thận bất túc gây đau nhức xương, mệt mỏi, di tinh, hoa mắt, chóng mặt, và mắt mờ.

Cách dùng hắc kỷ tử: Hắc kỷ tử có thể dùng trực tiếp để hãm trà uống hoặc ngâm rượu để uống dần. Ngoài ra, có thể thêm vào các món ăn hàng ngày như hầm, súp, canh. Liều dùng hắc kỷ tử mỗi ngày từ 08 đến 20g.

2. Tác Dụng Câu Kỷ Tử

Câu kỷ tử chứa các thành phần như vitamin B1, B2, vitamin C, nhiều loại acid amin, canxi, sắt, photpho, và caroten. Câu kỷ tử có nhiều tác dụng tốt cho sức khỏe như:

  1. Tăng cường miễn dịch: Các thành phần dinh dưỡng trong câu kỷ tử giúp tăng cường hệ miễn dịch, giảm nguy cơ mắc bệnh do vi sinh vật gây ra.
  2. Tăng quá trình tạo máu: Nghiên cứu cho thấy kỷ tử có khả năng tăng quá trình tạo máu, giúp giảm tình trạng thiếu máu.
  3. Giảm mỡ máu và chống lão hóa: Câu kỷ tử có tác dụng giảm mỡ máu, chống oxy hóa, và giảm sự lão hóa của cơ thể. Thành phần cerebroside trong kỷ tử giúp bảo vệ tế bào gan và thúc đẩy tái sinh tế bào gan.
  4. Tốt cho mắt: Các thành phần trong câu kỷ tử giúp mắt sáng hơn, hạn chế tình trạng oxy hóa gây mờ mắt.

Trong đông y, câu kỷ tử có vị ngọt, hơi chua, tính bình, quy kinh can, thận, và phế, có tác dụng bổ huyết, bổ can thận, an thần, và sáng mắt. Câu kỷ tử thường được dùng để trị các chứng huyết hư gây hoa mắt chóng mặt, đau thắt lưng, can thận hư gây đau lưng, di tinh, trị đau mắt đỏ, và mỏi mắt.

Cách dùng câu kỷ tử: Kỷ tử sau khi được phơi khô có thể nấu cùng với thức ăn như trong các món hầm. Kỷ tử thường được kết hợp với các vị thuốc khác có tác dụng bồi bổ khí huyết như thục địa, hoàng kỳ, đại táo để tăng tác dụng. Liều lượng sử dụng mỗi ngày từ 8 đến 20 gram.