Kỷ tử là một loại quả nhỏ nhưng đầy mạnh mẽ với hàng loạt lợi ích sức khỏe, đã trở thành một vị thuốc quý trong y học cổ truyền, đặc biệt là trong Đông y. Nổi tiếng với khả năng tăng cường sinh lực, bổ mắt, bổ phổi, cải thiện hệ miễn dịch và hỗ trợ điều trị các vấn đề liên quan đến gan, kỷ tử xứng đáng nhận được sự chú ý và sử dụng rộng rãi hơn.
Câu kỷ tử là gì?
Kỷ tử, hay còn gọi là goji berry, thiên tinh, địa tiên, khước lão, là quả chín của cây kỷ tử, có tên khoa học là Lycium Barbarum. Loại quả này từ lâu đã được xem như một “siêu thực phẩm” trong Đông y, với khả năng tăng cường sức khỏe và kéo dài tuổi thọ.
Kỷ tử, một loại thực vật thuộc họ Cà (Solanaceae), phân bố chủ yếu ở Đông Nam châu Âu và mở rộng ra vùng Tây Nam của châu Á. Hiện nay, câu kỷ tử được trồng chủ yếu tại Trung Quốc với mục đích làm nguyên liệu dược liệu. Tại Việt Nam, câu kỷ tử thường được trồng nhiều nhất ở các vùng núi miền Bắc, và có thể xem như một loại đặc sản của Sa Pa, Lào Cai.
Đặc điểm của Câu kỷ tử
Cây kỷ tử có chiều cao trung bình từ 0,5 – 1,5m cành nhỏ, có thể có gai dài khoảng 5cm mọc ở kẽ lá. Lá cây hình mác, dài khoảng 5cm, rộng 0,6 – 2,5cm, đầu lá nhọn, rìa lá nguyên, mọc so le hoặc mọc vòng. Cuống lá hẹp, ngắn 2 – 6mm.
Cây ra hoa vào khoảng tháng 6 – 9. Hoa màu tím đỏ, nhỏ, mọc đơn hoặc chùm tại kẽ lá. Mùa quả vào tháng 7 – 10. Quả hình trứng, mọng nước, chiều dài 0,5 – 2cm, đường kính 4 – 8mm. Quả khi chín có màu đỏ sẫm hoặc vàng đỏ. Hạt nhiều, hình thận, dạt, dài 2 – 2,5mm.
Những thành phần dinh dưỡng chứa trong câu kỷ tử
Lý do câu kỷ tử được đánh giá cao vì thảo dược này chứa một nguồn dinh dưỡng lớn với các loại vitamin và khoáng chất có lợi cho sức khỏe như:
- Chất đạm: Thành phần góp phần gia xây dựng mô và tế bào trong cơ thể con người.
- Chất béo: Chất béo lành mạnh từ kỷ giúp cơ thể có một nguồn năng lượng để hoạt động.
- Chất xơ: Một chế độ ăn tốt cho sức khỏe thì không thể bỏ qua chất xơ để giúp cho việc tiêu hoá thức ăn được dễ dàng.
- Đường: Kỷ tử cung cấp lượng đường có lợi cho sức khỏe như nguồn năng lượng dồi dào.
- Sắt: 70% sắt có trong tế bào hồng cầu – một loại tế bào máu có thành phần chính là “Hemoglobin”. Sắt góp phần tạo nên hemoglobin giúp vận chuyển oxy trong cơ thể.
- Vitamin A và vitamin C: Kỷ tử cung cấp nguồn vitamin A và C đóng vai trò quan trọng để xây dựng hệ miễn dịch khỏe mạnh và bảo vệ cơ thể trước các chất gây oxy hóa.
Công dụng của câu kỷ tử
- Hỗ trợ thị lực: Câu kỷ tử giàu beta-carotene, một tiền chất của vitamin A, có thể giúp cải thiện thị lực và giảm nguy cơ mắc bệnh liên quan đến mắt như thoái hóa điểm vàng.
- Tăng cường hệ miễn dịch: Quả này chứa nhiều vitamin C và E, cùng với các chất chống oxy hóa khác, giúp tăng cường hệ miễn dịch và bảo vệ cơ thể chống lại tác nhân gây bệnh.
- Cải thiện chức năng tình dục: Trong y học Trung Quốc, câu kỷ tử thường được sử dụng để cải thiện sức khỏe tình dục và sinh sản, nhờ vào khả năng tăng cường lưu thông máu và cải thiện chức năng tình dục.
- Bảo vệ sức khỏe tim mạch: Câu kỷ tử có thể giúp giảm cholesterol và áp suất máu, từ đó giảm nguy cơ mắc các bệnh về tim mạch.
- Chống lão hóa: Nhờ vào hàm lượng chất chống oxy hóa cao, câu kỷ tử giúp chống lại quá trình lão hóa, bảo vệ da và giữ cho làn da trở nên mịn màng, trẻ trung.
- Cải thiện chức năng não: Một số nghiên cứu cho thấy câu kỷ tử có thể cải thiện chức năng nhận thức và giảm nguy cơ mắc bệnh Alzheimer.
- Kiểm soát đường huyết: Câu kỷ tử cũng có thể giúp kiểm soát lượng đường trong máu, làm chậm quá trình hấp thụ glucose, điều này rất có ích cho người mắc bệnh tiểu đường.
- Làm đẹp da: Beta-carotene được biết đến là một tiền chất của vitamin A với khả năng chống oxy hóa mạnh mẽ mà thảo dược kỷ tử mang lại. Một nghiên cứu đã chứng minh kỷ tử có thể giúp bảo vệ da khỏi tác hại từ tia UV, các gốc tự do gây lão hóa da ngăn, và ngừa các rối loạn về da.
Lưu ý khi sử dụng câu kỷ tử
- Tuân thủ hướng dẫn sử dụng từ chuyên gia, dược sĩ. Không tự ý thay đổi liều lượng một cách đột ngột.
- Nếu có bất kỳ vấn đề sức khỏe, nên thảo luận với bác sĩ trước khi sử dụng cây kỷ tử để đảm bảo rằng nó không tương tác không mong muốn với các loại thuốc khác bạn đang dùng.
- Chọn mua từ nguồn tin cậy để đảm bảo nguồn gốc và chất lượng của cây kỷ tử. Kiểm tra xem sản phẩm có dấu hiệu ẩm mốc, hỏng hóc không để đảm bảo an toàn sử dụng.
- Theo dõi bất kỳ phản ứng phụ nào sau khi sử dụng. Nếu có biểu hiện không bình thường như dị ứng, khó thở, hoặc khó chịu, hãy ngưng sử dụng và tham khảo ý kiến của chuyên gia y tế ngay lập tức.
- Cần hạn chế sử dụng kỷ tử đối với những nhóm đặc biệt như phụ nữ mang thai, cho con bú, trẻ em dưới 18 tuổi mà không có hướng dẫn cụ thể từ bác sĩ.
- Lưu trữ cây kỷ tử ở nơi khô ráo, tránh ánh nắng trực tiếp và giữ cho nó luôn khô thoáng để bảo quản chất lượng sản phẩm.
Dù có nhiều lợi ích nhưng việc sử dụng câu kỷ tử cũng cần thận trọng. Trong một số trường hợp, nó có thể gây ra tác dụng phụ như dị ứng, buồn nôn, hoặc tương tác với các loại thuốc khác. Do đó, trước khi bổ sung câu kỷ tử vào chế độ dinh dưỡng hàng ngày, bạn nên tham khảo ý kiến của bác sĩ hoặc chuyên gia y tế.